Πέμπτη 25 Φεβρουαρίου 2010

Μπορει η προσευχη να νικησει το αγχος μας;

Η προσευχή αποτελεί τον πιο κοινό τρόπο επικοινωνίας των ανθρώπων με το Θεό. Όλοι μας, σε κάποια στιγμή της ζωή μας, αισθανθήκαμε την ανάγκη να προσευχηθούμε, είτε φωναχτά είτε σιωπηλά μέσα μας, ζητώντας τη βοήθεια κάποιας υπερβατικής οντότητας, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις που ξέφευγαν από τον έλεγχό μας. Οι ασθένειες αποτελούν την πιο ακραία κατάσταση στην οποία όλοι νιώθουμε ευάλωτοι, αδύναμοι και συχνά αβοήθητοι. Στις περιπτώσεις αυτές η προσευχή φαίνεται ότι μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην επίσπευση της διαδικασίας ανάρρωσης από ασθένειες και εγχειρήσεις, ενώ συγχρόνως συμβάλλει στην πρόληψη μίας σειράς παθήσεων, κυρίως ψυχοσωματικής, αλλά όχι μόνο, φύσεως.
Κλινικές έρευνες δείχνουν ότι η προσευχή σχετίζεται με κάποιο γενετικά κληρονομημένο χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους, που του παρέχει τη δυνατότητα αυτοθεραπείας. 

Όπως προκύπτει από τα πορίσματα των ερευνών αυτών, οι άνθρωποι ως είδος διαθέτουν ξεχωριστούς μηχανισμούς ανταπόκρισης στην προσευχή, οι οποίοι υπάρχουν στον εγκέφαλό τους και συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των ασθενειών μέσω διαδικασιών καταστολής του επιπρόσθετου άγχους, που προκαλείται από αυτές.

 Το άγχος στην πιο υγιή μορφή του επιτρέπει την άμεση αντίδρασή μας σε επείγουσες καταστάσεις, προκαλώντας αυξημένη έκκριση ορμονών, όπως της επινεφρίνης, της νορεπινεφρίνης και της κορτιζόλης, οι οποίες δημιουργούν εγρήγορση και καθιστούν δυνατή την άμεση ανταπόκρισή μας σε καταστάσεις κινδύνου. Έχει βρεθεί, ωστόσο, ότι σε περιπτώσεις συσσωρευμένου άγχους, το οποίο προκαλείται από υπερέκκριση των συγκεκριμένων ορμονών, που δεν διοχετεύονται σωστά στα όργανα του σώματος, μπορούν να προκληθούν κρίσεις πανικού, ναυτία, αϋπνία, απώλεια μαλλιών, έλκη, αύξηση των καρδιακών παλμών και της μυϊκής έντασης, πρόωρη γήρανση. Συγχρόνως, το αυξημένο άγχος μας κάνει πιο επιρρεπείς στον εθισμό, την κατάθλιψη, τη σχιζοφρένεια και τις διαταραχές διάθεσης, αλλά και πιο ευαίσθητους στα κρυολογήματα, τη γρίπη, τους ιούς, ακόμη και τον καρκίνο. Όταν, μάλιστα, κάποιο όργανο του σώματός μας έχει μεγαλύτερη ευαισθησία, είναι το πρώτο που πλήττεται από την ένταση και υποφέρει από τις αρνητικές επιπτώσεις των αυξημένων επιπέδων άγχους στον οργανισμό μας. Το ίδιο συμβαίνει και σε περιπτώσεις που ένα όργανό μας ήδη νοσεί ή βρίσκεται σε φάση ανάρρωσης από κάποια νόσο, τραύμα, ή χειρουργική επέμβαση, γεγονός που επιβαρύνει τον οργανισμό και έχει αρνητικές συνέπειες στη γενικότερη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Στο σημείο αυτό έχει αποδειχθεί ότι η προσευχή μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην αποκατάσταση της υγείας των ασθενών και στη μείωση των επιπέδων του άγχους που επιβαρύνουν τον οργανισμό τους. Συγκεκριμένα, όπως διαφαίνεται από τις ερευνητικές προσεγγίσεις του θέματος, όταν προσευχόμαστε εστιάζουμε την προσοχή μας σε μια υπερβατική ύπαρξη – με άλλα λόγια στο Θεό, κατάσταση η οποία, όσο περισσότερο διαρκεί, τόσο πιο έντονα εγγράφεται στις συνδέσεις των νευρώνων του εγκεφάλου μας. Κλινικές έρευνες, που εφάρμοσαν το SPECT scanner για να διαπιστώσουν τις λειτουργίες που λαμβάνουν χώρα στον εγκέφαλό μας κατά τη διάρκεια της προσευχής, δείχνουν έντονη δραστηριότητα στους μετωπικούς λοβούς που ρυθμίζουν την εστίαση της προσοχής, ενώ συγχρόνως φαίνεται ότι «σκοτεινιάζουν» οι οπίσθιοι πλευρικοί λοβοί που συνδέονται με τη λήψη πληροφοριών μέσω των αισθήσεών μας από το περιβάλλον και μας δίνουν τη συνείδηση του εαυτού μας. Η κατάσταση αυτή έχει ως συνέπεια τη δυσκολία διάκρισης του εαυτού μας από όλα όσα υπάρχουν γύρω μας, την απώλεια της ατομικότητας και την εντύπωση της ένωσής μας με τον κόσμο, τους άλλους, το σύμπαν και το Θεό. Έτσι, η έκκληση που κάνουμε για βοήθεια πηγάζει από την αίσθηση της συγγένειάς μας με το Θεό και της ενότητάς μας με τον κόσμο και το σύμπαν, η οποία δικαιολογεί την πίστη μας στη δύναμη και την επιθυμία του Θεού να μας βοηθήσει. Αυτή η ενστικτώδης πεποίθησή μας, η οποία ενισχύεται μέσω της πράξης της προσευχής, διεγείρει και αυξάνει τη δραστηριότητα του δεξιού ιππόκαμπου του εγκεφάλου, που συνδέεται με τις θετικές σκέψεις, και των αριστερών αμυγδάλων, που ρυθμίζουν τα θετικά αισθήματα, συμβάλλοντας στη μείωση των επιπέδων του άγχους, που προκαλεί η αίσθηση ότι είμαστε ανήμποροι μπροστά στην αρρώστια.
Με τον τρόπο αυτό ανακουφίζεται η ψυχολογική πίεση που ασκεί η ίδια η κατάσταση της ασθένειας στον εγκέφαλό μας, που αποτελεί το κέντρο διοχέτευσης του άγχους στο υπόλοιπο σώμα. Κατ’ επέκταση, στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής, μειώνεται η ένταση που διοχετεύεται στον πάσχον όργανο, συμβάλλοντας στην καλύτερη λειτουργία του και ενισχύοντας την ικανότητά του να αναγεννιέται. Ωστόσο, με τον τρόπο αυτό, δεν μετατοπίζεται απλώς λιγότερη ένταση στο όργανο που νοσεί ή αναρρώνει, αλλά ενισχύεται συγχρόνως το ευρύτερο ανοσοποιητικό μας σύστημα, το οποίο αναζωογονείται και συμμετέχει αποτελεσματικότερα στην ολοκλήρωση της θεραπευτικής διαδικασίας.
Μία σχετική έρευνα που διενεργήθηκε στο πανεπιστήμιο της Βοστόνης υποδεικνύει ότι το στρες και η κατάθλιψη μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, ενώ επιβαρύνουν την ανάρρωση μετά από έμφραγμα, συνέπειες που ως ένα βαθμό μπορούν να αμβλυνθούν με καταστολή του άγχους μέσω της προσευχής. Ασθενείς που προσεύχονταν είχαν σαφή μείωση του άγχους και της αγωνίας τους κατά την προετοιμασία τους για την εγχείρηση, ενώ είχαν λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν κατά τη διάρκεια των επόμενων έξι μηνών. Ωστόσο, αν και γίνονται έρευνες που παρακολουθούν τη λειτουργία του εγκεφάλου και τις αλλαγές που συμβαίνουν σε αυτόν τη στιγμή που κάποιος προσεύχεται, πιο εκτεταμένα πειράματα έχουν να κάνουν με την επίδραση που ενδεχομένως έχει η μεσολαβητική προσευχή σε ασθενείς που δεν γνωρίζουν ότι κάποιοι άλλοι προσεύχονται για αυτούς. Σίγουρο είναι ότι το θέμα απασχολεί τους ερευνητές και ευελπιστούμε ότι στο μέλλον θα δώσουν πιο ξεκάθαρα και σίγουρα αποτελέσματα.