Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2010

Αργοπεθαινουν τα... διατηρητεα κτηρια της Θεσσαλονικης

«Μία εικόνα, χίλιες λέξεις», «ένα κτήριο μία ολόκληρη ιστορία». Δύο φράσεις ενωμένες, που μπορούν να προσδώσουν στους αμέριμνους περιπατητές, των κεντρικών δρόμων της Θεσσαλονίκης, την απόλυτη αλήθεια του αργού και βασανιστικού θανάτου που υφίστανται καθημερινά πολλά από τα ξεχωριστής αρχιτεκτονικής ομορφιάς διατηρητέα κτήρια της πόλης.

Υπάρχουν και ρημάζουν αντιμέτωπα με το χρόνο. Τα αρχιτεκτονικά τους στοιχεία είναι ήδη αλλοιωμένα, από την εγκατάλειψη και τη σκόνη. Παρόλα αυτά κάποια από αυτά έχουν αξιοποιηθεί. Τους δόθηκε μία ξεχωριστή θέση στη ζωή της πόλης όπως άλλωστε άξιζε βάση της μακρόχρονης και πλούσιας ιστορίας τους. Άλλα πάλι έχουν μείνει μακριά από τα φώτα της πόλης. Ρημάζουν καθημερινά και χαλούν –όσο και αν αυτό είναι απίθανο- την ομορφιά της περιοχής όπου βρίσκονται. Αποτελούν μόνιμο πρόβλημα για τους κατοίκους των συγκεκριμένων περιοχών λόγω του ότι οι χώροι είναι επικίνδυνοι για τα παιδιά τους και τα βράδια φιλοξενούν διάφορα περιθωριακά άτομα.
Συγχρόνως πολλά από αυτά εκτός από εστίες μόλυνσης, είναι και επικίνδυνα για την σωματική ακεραιότητα ακόμα και των περαστικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του ερειπωμένου παλιού αρχοντικού στην οδό Γ.Κωνσταντινίδη 25 και Δελφών. Κάτοικοι της περιοχής διαμαρτύρονται για τους κινδύνους που υπάρχουν. Ο Δ. Συμεωνίδης κάτοικος της περιοχής λέει χαρακτηριστικά πως «το συγκεκριμένο Αρχοντικό εκτός από εστία μόλυνσης, υπάρχει και το ενδεχόμενο κατάρρευσής του, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα των περαστικών».
Στο ίδιο πλαίσιο κινούνται και οι απόψεις άλλων κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι τονίζουν πως με ένα απλό σεισμό των 3ων ρίχτερ, το κτήριο δεν θα αντέξει.

«Ο πύργος της ευτυχίας»

Κάποτε βρισκόταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Σήμερα, είναι απλά ένα ξεχασμένο κτήριο που περνάει πολλές φορές και απαρατήρητο από τους περαστικούς. Ο «Πύργος η ευτυχία μου» ή αλλιώς «Κόκκινοι Πύργοι», όπως είναι πιο γνωστός, προκαλεί στεναχώρια σε όσους του ρίξουν μία ματιά. Εγκαταλελειμμένο με σπασμένα τζάμια και αφίσες κολλημένες πάνω στην πλούσια με αρχιτεκτονικά στοιχεία πρόσοψή του έχει χάσει την αίγλη του και πλέον έχει μείνει εκεί να περιμένει τον χρόνο να το καταστρέψει.

Η ιστορία που χάθηκε στον χρόνο

Ο «Πύργος η ευτυχία μου» αποτελούσε μαζί με τα άλλα διατηρητέα κτήρια της Βασιλίσσης Όλγας τη συνοικία των «εξοχών». Ήταν οι Θερινές κατοικίες των ιδιοκτητών τους. Το κτήριο χτίστηκε πριν από το 1890 από τον Δημήτρη Ιωαννίδη Τσακιρντέκη, σε παραθαλάσσιο οικόπεδο, απέναντι από την εκκλησία της Αναλήψεως και είχε δύο κτίσματα: ένα μέγαρο με δύο πατώματα κι ένα καφενείο με σάλα και δωμάτια γύρω γύρω. Τα σχέδια ήταν του αρχιτέκτονα Φρειδερίκου Σαγιό και κόστισε συνολικά 140.000 γρόσια. Τα κτήρια αυτά, με τις ενετικές επάλξεις και τα συμπαγή κόκκινα τούβλα, χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από τα εκπαιδευτήρια Σχοινά ως οικοτροφείο. Ύστερα από τον πόλεμο μπήκαν μέσα πρόσφυγες και πολύ αργότερα εγκατασταθήκαν οι Πρόσκοποι.

Η άποψη του δήμου

Το ρόλο του δήμου Θεσσαλονίκης σε περιπτώσεις που τα διατηρητέα κτήρια αποτελούν κίνδυνο για τους πολίτες σχολίασε ο αντιδήμαρχος αρχιτεκτονικού Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Τα περισσότερα από τα διατηρητέα κτήρια ανήκουν σε ιδιώτες. Σε αυτή την περίπτωση ο δήμος δεν μπορεί να κάνει κάτι. Ο μοναδικός τρόπος για να επέμβει ο δήμος, όταν υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης για κάποιο κτήριο που ανήκει σε ιδιώτη, είναι να υπάρξει καταγγελία από τους κατοίκους της περιοχής στην πολεοδομία, η οποία δίνει εντολή κατεδάφισης και την εκτελούμε εμείς ως δήμος».

Παλιό Ιταλικό προξενείο ή «Οικία Σαλέμ»

Δύσκολα συνειδητοποιεί κανείς το μέγεθος της διεθνούς ακτινοβολίας της πολυεθνικής Θεσσαλονίκης των αρχών του αιώνα αλλά και την ανεξήγητη άρνηση της σύγχρονης πόλης να αγκαλιάσει και να εμπνευστεί από ένα τέτοιο παρελθόν. Οι Θεσσαλονικείς που περνούν μπροστά από την παλιά άσπρη βίλα στην οδό Βασιλίσσης Όλγας 20 λίγα γνωρίζουν για αυτήν. Αποτελούσε μέρος της εκλεκτικής “Οδού των Εξοχών” που ήταν το πολυεθνικό προάστιο των προυχόντων της πόλης έξω από τα τείχη, σήμερα στο κέντρο του Δήμου της Θεσσαλονίκης. Σήμερα μένει εγκαταλελειμμένο, αν και θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και αναδειχθεί, καθώς διαθέτει ένα ξεχωριστό αρχιτεκτονικό σχέδιο.